Ton Koops / Beelden - Krommeweg 2 - 4515 RC IJzendijke - Tel. +31(0)117 30 20 65
Laatste update:
22 dec. 2011
De Beeldenroute van Ton Koops kunt u op deze webpagina lezen.
Wilt u dit graag uitprinten, klik dan hier om de tekst in PDF-formaat te downloaden.
N.B.: voordat u het document download, moet u wel even nagaan of het programma “Acrobat
Adobe Reader ©” op uw computer staat.
Klik hier om het programma “Acrobat Adobe Reader”
gratis te downloaden.
U kunt Ton Koops zijn openbare werken bewonderen in het rivierengebied van ‘t Land van Heusden en Altena, waar Ton zo’n 30 jaar heeft gewoond.
Over de route
Het is voor een belangstellende goed mogelijk om binnen een paar uur
een overzicht van Ton’s oeuvre te verkrijgen. Omdat niet alle kunstwerken publiekelijk
toegankelijk zijn, is er voor gekozen slechts die werken in de routebeschrijving
op te nemen die voor iedereen te bezichtigen zijn. Natuurlijk is het aan u om een
ander beginpunt te kiezen of slechts een gedeelte van de route te volgen. Op het
landkaartje hieronder vindt u de nummers van de betreffende kunstwerken. Bij ieder
kunstwerk kunt u tevens enige interessante details vernemen. De totale route bedraagt
zo’n 100 kilometer. Daarnaast is er een alternatieve route opgenomen die de beelden
in Kerkdriel en Zaltbommel over zal slaan en ongeveer 55 kilometer lang zal zijn
en dus ook interessant als fietsroute:
Over de beelden van de route
Aanvankelijk werkte Ton Koops zoals zovelen, figuratief. Uit deze brons realistische
periode (1979-1982) zijn de volgende beelden in de route uitingen.
1. Rijkswal, Woudrichem:
“Zalmvisser”
2. Meidijk, Brakel: “Brakelse vrouw”
3. Molenstraat, Almkerk: “Spelende
kinderen”
Door de jaren heen onderzocht Ton materiaal en figuratie grondig.En geïnspireerd
door Arp, Moore en Brancusi kwam hij tot ronde, gestileerde, organische vormen, gepolijst
in brons. Deze beelden zijn tot de kern van vorm en beweging teruggebracht. Beelden
die helemaal rondvloeien. Dichte beelden met de kracht erin opgesloten. Uit deze
brons abstracte periode (1982-1987) zijn eveneens voorbeelden in de route te zien.
4. Kerkstraat, Kerkdriel: “Kip”
5. Oudendijk, Oudendijk: “Fantasiedier”
7. Wethouder
de Joodeweg, Woudrichem: “Samenheid”
Langzaam veranderden de sculpturen van rond naar
vlak. Er ontstonden ruimtes en er kwamen diverse vlakken aan de beelden. Zoekend,
als mens van zijn tijd, komt hij uit bij andere materiaalkeuzes zoals onder andere
het ongenaakbare roestvrijstaal. Uit deze abstracte periode (1987-heden) waarin naast
brons ook ander materiaal werd gebruikt, stammen de volgende objecten die u in de
route zal tegenkomen.
6. Almweg, Giessen: “Vleugels”
8. Havendijk, Gorinchem: “In
de Zon”
9. Westwagenstraat, Gorinchem: “Joods monument”
10. Beatrixhaven, Werkendam:
“Fokzeilen”
11. Lijsterplein, Andel: “Gemeenschap”
12. Kerkstraat, Wijk en Aalburg:
“Vredesmonument”
13. De Galerij, Wijk en Aalburg: “Lijnen”
14. Donkerstraat, Aalst:
“Steenovenvolk”
15. Waalkade, Zaltbommel: “Jip en Janneke”
Gorinchem
Gorinchem is de
ideale plaats om de beeldenroute van Ton Koops te beginnen. Het is per trein bereikbaar
en de historische binnenstad leent zich ervoor om bezichtigd te worden. Zoals eerder
al aangegeven kunt u in Gorinchem een tweetal kunstwerken van hem bekijken. Tevens
heeft het Gorinchems museum (gelegen aan de markt bij de grote kerk) een beeld van
Ton Koops in de collectie. De twee openbare kunstwerken zijn het object “In de zon”
en het Joods monument. Het beste uitzicht op het beeld “In de zon” is vanaf de Havendijk.
Op de brug heeft u een prachtig blikveld op de Lingehaven. Verder is er het Joods
gedenkmonument te zien. Dit monument is in 1989 is gemaakt ter nagedachtenis aan
de zeventig Joodse burgers die in de tweede wereldoorlog zijn omgekomen. Opvallend
is verder dat het monument in 1996 is verplaatst naar een nieuwe bestemming waarbij
Ton zelf deze nieuwe locatie mede hielp reconstrueren. Het beeld is nu te vinden
op de hoek van de Westwagenstraat en het Melkpad.
”In de Zon” (foto links) In 1991 door de gemeente Gorinchem aangekocht ter
gelegenheid van de kunstmanifestatie “Lingehaven in beeld”. Dit 4 meter hoge beeld
is gemaakt van plaatstaal.
Het Joods monument (2,5 meter) (foto rechts) laat tegen de muur de “menora” (Joodse kandelaar) zien, met op de grond (vertrapt) de concentratie-kamp hekken die een bijna spiegelbeeld vormen. Verder zijn de namen van alle omgekomen Joodse inwoners van Gorinchem op de ronde muur erachter weergegeven.
Gorinchem-Werkendam= 11 kilometer
Na in de Westwagenstraat het Joods monument te
hebben bekeken gaat de weg via de kleine brug naar links de Nieuwe Wolperensedijk
op richting het industrieterrein Avelingen en Hardinxveld. Na een kleine twee kilometer
te hebben gereden slaat u direct na het viaduct onder de A27 linksaf richting Breda.
Zowel fiets als auto gaan nu de Merwedebrug over. U heeft hierbij een mooi uitzicht
over het Land van Heusden en Altena. Fietsers slaan onderaan de brug linksaf om vervolgens
over de dijk richting Werkendam te fietsen. Automobilisten slaan iets verder bij
afslag 23 af, richting Werkendam. Beide routes komen elkaar bij de Bandijk in Werkendam
weer tegen waarna via de wegen Biesboshaven Zuid en Biesboshaven Noord naar de Beatrixhaven
kan worden gereden.
Het beeld “Fokzeilen” is met een hoogte van 7 meter een van de grotere kunst- werken van Ton Koops. De bovenzijde van dit in 1987 geplaatste beeld dat is vervaardigd van roestvrij staal, draait mee op de wind.
Gesitueerd op het havenhoofd heeft u bij het beeld “Fokzeilen” een prachtig uitzicht op het voorbijvarend scheepvaartverkeer.
Werkendam-Almkerk= 10 kilometer
De volgende plaats waar de route u heen leidt is Almkerk.
Automobilisten rijden via de dijkgraaf Den Dekkerweg terug richting de A27. (Deze
weg is afgesloten voor fietsers. Men moet door het dorp en uiteindelijk via de Schans
richting de A27). In plaats van de snelweg opnieuw te vervolgen richting Breda, steekt
u nu de snelweg over waarbij u de ANWB-borden richting Almkerk aanhoudt. Na allereerst
door het plaatsje Uppel te zijn gekomen bereikt u via de Provincialeweg Noord (een
dijkje met aan weerskanten authentieke dijkhuisjes) Almkerk. Bij de rotonde vervolgt
u de weg waarna u bij de eerstvolgende grote weg linksaf de Voorstraat in slaat.
De Voorstraat loopt over in de Kruisstraat waar rechtsaf de Molenstraat wordt ingegaan.
In deze straat vindt u het beeldje “Spelende kinderen”. Dit beeldje stamt uit de
beginjaren van Ton Koops en is een van de weinige brons realistische werken die in
opdracht zijn gemaakt. Koops begon zich al snel abstract te ontwikkelen met Henri
Moore als grote voorbeeld.
“Spelende Kinderen” is een bronzen beeldje waarvoor kinderen van de lagere school,
waarop ook de kinderen van Ton Koops les kregen, model hebben gestaan.
Almkerk-Andel= 8 kilometer
Na het riviertje “de Alm” te zijn overgestoken gaat u
linksaf het Hoekje in. Langs een aantal sfeervolle boerderijen en het golfterrein
aan uw rechterzijde gaat de weg over in de Almweg (provinciale weg N322) richting
Giessen en Zaltbommel. Fietsers rijden door het plaatsje Waardhuizen alvorens de
provinciale weg over te steken en meteen rechtsaf te slaan. De N322 wordt vervolgd
waarna Giessen wordt bereikt. Fietsers houden het benzinestation aan hun linkerhand
en rijden de weg ervoor omhoog met de nieuwbouw van Giessen aan hun linkerhand. Op
de dijk aangekomen slaat u rechtsaf richting Andel. De automobilist vervolgt bij
de rotonde de weg richting Zaltbommel. Bij de Hoge Maasdijk (eerste afslag) moet
rechtsaf worden geslagen richting Andel. Op de dijk heeft u een mooi uitzicht over
een boomgaarden recht onder de dijk. Bij de bebouwde kom van Andel slaat u meteen
rechts de dijk af. U vervolgt de weg en komt in de Koningin Emmastraat. Bij de derde
straat slaat u rechtsaf. U komt dan op het Lijsterplein waaraan ook het bejaardenhuis
“De Notenhoff” is gesitueerd. Hier is het beeld “Gemeenschap”geplaatst dat uit cortentstaal
is vervaardigd.
Het beeld “Gemeenschap” uit 1987 is een van de eerste beelden waarin Ton Koops van materiaalkeus is veranderd. Dit 2,25 meter hoge beeld is uit plaatstaal vervaardigd en symboliseert geborgenheid en beschutting.
Andel-Wijk en Aalburg= 7,5 kilometer
U vervolgt weer uw weg over de Hoge Maasdijk
richting Veen en Wijk en Aalburg. Geniet van de mooie boerderijen die vooral binnendijks
te zien zijn en de mooie uitzichten over de Afgedamde Maas. Vooral in het voorjaar
als de appel- en perenbomen in bloei staan doet dit stukje dijk niet onder voor de
beroemde Lingeroute. In Veen ziet u een pontje aan uw linkerzijde liggen. Dit pontje
gebruikt u straks, na in Wijk en Aalburg te zijn geweest, om naar Aalst over te steken.
Nu eerst nog even de dijk volgen tot Wijk en Aalburg. Bij de kerk gaat u rechtsaf
de Bergstraat in. Beneden aangekomen opnieuw naar rechts de Kerkstraat in. Hier vindt
u het gemeentehuis van Wijk en Aalburg waarvoor het “Vredesmonument” is gesitueerd.
Het “Vredesmonument” vóór het gemeentehuis. Een zwerm duiven vliegt door een betonnen muur waarbij de massa de muur doet breken. De vogels zijn identieke roestvrijstalen vormen.
Vervolgens maakt u in de Kerkstraat die u zojuist bent ingeslagen rechtsomkeer. Bij
de voet van de dijk gaat de Kerkstraat over in de Grote Kerkstraat die u geheel vervolgt
tot de Tempelierstraat. Hier slaat u linksaf en vervolgens meteen rechtsaf de Galerij
in. U ziet nu de markante “Uittenhout Designstudio BNO” waartegen het kunstwerk “Lijnen”
van Ton Koops is opgenomen.
Lijnen” is een van de weinige kunstwerken dat tezamen met de het gebouw en in overleg met de architect is geconstrueerd. Zij vormen dan ook een twee eenheid.
Wijk en Aalburg-Aalst= 5 kilometer
Nadat u naar de Grote Kerkstraat bent teruggereden
slaat u via de Molenstoep linksaf en rijdt u de dijk weer op. Over de dijk gaat u
nu dus weer terug richting Veen waar u al eerder langs kwam. In Veen aangekomen slaat
u af richting de pont die u naar Aalst brengt. Overgestoken rijdt u via de Veerdam
linksaf de Dijk op (u bent zodra u de veerpont afgaat al in het dorpje Aalst). Na
150 meter slaat u rechtsaf de Donkerstraat in. ( In het kader, van een gemeentelijke
herindeling waarin de gemeente Brakel is komen te verdwijnen, is besloten een beeld
te plaatsen in het dorpje Aalst). Het “Steenovenvolk”, is opgericht ter nagedachtenis
aan de vele arbeiders die vroeger in de steenfabrieken die dit dorp rijk was keihard
hebben gewerkt. Het beeld is in 1999 ontworpen en is tot nu toe tevens het laatste
beeld in openbare ruimte dat door Ton Koops in het rivierengebied gemaakt werd.
Het “Steenovenvolk” 2 bij 3 meter. Saillant detail is het feit dat deze stenen door Ton Koops op de originele manier gestapeld zijn.
De route splitst zich hier in een kortere route (55 kilometer) en in een langere
(100 kilometer). Deze laatste route maakt nu een extra lus via Kerkdriel en Zaltbommel
om vervolgens in Brakel, weer bij de kortere route aan te sluiten. Allereerst volgt
nu de korte routebeschrijving die u vanuit Aalst direct naar Brakel zal leiden. In
de bijlage volgt de langere rit waarin de route vanaf Aalst via Kerkdriel en Zaltbommel
naar Brakel verder zal worden uitgewerkt.
Aalst-Brakel= 5 kilometer
Vanuit de Donkerstraat
rijdt u terug naar de Maasdijk. Op de dijk aangekomen slaat u rechtsaf. Na ongeveer
1,5 kilometer slaat u rechtsaf en vervolgt uw weg via de Leenderdijk. In het restaurant
aan deze dijk kunt u even bijkomen van uw inspanningen. Deze dijk gaat bij het oversteken
van de provinciale weg over in de Meidijk. Vervolgens komt u op een T-splitsing met
uitzicht op de Waal. U slaat nu linksaf richting Brakel. Na ongeveer 2 kilometer
bereikt u Brakel waar u aan uw linkerzijde het beeld “de Brakelse vrouw” ziet staan.
Deze vrouw tuurt angstig over de dijk naar het “wassende water” van de rivier. Iets
wat heden ten dage nog steeds van toepassing is aangezien de gehele Bommelerwaard
in 1995 nog in verband met dit wassende water geëvacueerd moest worden.
De “Brakelse vrouw” is de tweede grote opdracht die Ton Koops maakte. Het beeld werd in 1981 op een toepasselijke gure herfstdag onthuld.
Brakel-Giessen= 6 kilometer
Via de Burgemeester Posweg belandt u opnieuw op de provinciale
weg (N322). U slaat rechtsaf richting Giessen. Fietsers kunnen vanaf dit moment via
het fietspad dezelfde richting op fietsen.
Na drie kilometer heeft u de mogelijkheid om een omweg te maken naar Slot Loevestein. Dit kasteel ligt op een schiereiland waarbij in ieder geval automobilisten genoodzaakt zijn om dezelfde weg terug te rijden indien ze de beeldenroute willen vervolgen. Voor fietsers is er in de zomer de mogelijkheid om via een voetveer Woudrichem te bereiken en hier de beeldenroute te vervolgen. Ook kan vanuit Woudrichem per pont naar Gorinchem worden gevaren.
Nadat u het sluizencomplex en de afgedamde Maas bent gepasseerd slaat u de eerste
afslag rechtsaf de Maasdijk richting Giessen op. U bent al eerder op deze afslag
geweest toen u de weg richting Andel afsloeg. U komt vervolgens bij de hervormde
kerk en een splitsing. (Zoals u wellicht weet is Giessen de woonplaats van Ton Koops
geweest. De oude smederij “De Smidse” aan de Maasdijk aldaar is de plaats waar alle
in deze beeldenroute voorkomende beelden zijn ontworpen. Vijftig meter na deze splitsing
ziet u aan uw rechterhand “De Smidse” liggen waar Ton Koops heeft gewoond).
Leuk
is echter ook het feit dat er in zijn voormalige woonplaats al in 1985 een beeld
“Vleugels” genaamd, is geplaatst. U draait hiervoor bij de splitsing bij de kerk
linksaf de Burgstraat in. Na een paar honderd meter komt u op een T-splitsing. Hier
draait u rechtsaf de Almweg op. Aan uw rechterhand nabij het sportcomplex “De Jager”
ziet u dit beeld aan een vijver staan.
Het bronzen beeld “Vleugels” (2,20 meter). De kunstenaar werd bij het ontwerpen van dit beeld geïnspireerd door vogels en vlinders.
Giessen-Woudrichem/Oudendijk= 3 kilometer
Via de Almweg die overgaat in de Veldweg
komt u vervolgens in Woudrichem. U vervolgt de route door de afslag richting het
centrum van het oude vestigingstadje te nemen. Op de vestingwal gelegen achter de
Hoogstraat heeft Ton Koops zijn eerste beeldje in openbare opdracht gemaakt. Het
betreft het brons realistische beeldje “De Zalmvisser” dat sinds 1979 op de vestingwal
in het centrum van het stadje over het rivierengebied uitkijkt. De vestingwal ligt
aan de waterkant van het stadje nabij het voormalige raadhuis. Verder zijn er in
en nabij het stadje nog twee beelden uit zijn brons abstracte tijd te bekijken. Dit
is het beeld “Samenheid” dat voor het bejaardenhuis “Lemmenskamp” bij het winkelcentrum
“Het Rondeel” te zien is. En in het plaatsje Oudendijk kunt u het “Fantasiedier”
op het schoolplein bij de basisschool aan de Oudendijk bekijken.
Rechts ziet u het beeldje “de Zalmvisser” aan de samensmelting van Maas en Waal. U heeft hier een prachtig uitzicht op de voorbijvarende scheepvaart en ziet zowel Slot Loevestein als Gorinchem liggen.
De beelden “Samenheid” en “Fantasiedier” stammen uit de brons abstracte periode.
Hiermee eindigt de Ton Koops beeldenroute. Wij hopen dat u zich een goed beeld heeft
kunnen vormen van de verschillende stijlen die het werk van Ton Koops door de jaren
heen hebben gekenmerkt. Verder hopen wij dat u een idee heeft gekregen van dit gebied
van rivieren en uiterwaarden, ruimte, licht en prachtige luchten. De wind in de populieren
en het, soms overstromende, water. Een plek die voor Ton Koops zowel bewust als onbewust
een bron van inspiratie was.
BIJLAGE BEELDENROUTE
Aalst-Kerkdriel= 15 kilometer
Vanuit de Donkerstraat rijdt u terug naar de Maasdijk.
Op deze dijk aangekomen slaat u linksaf richting Nederhemert-Noord. Via de Maasdijk
passeert u na een aantal kilometer dit dorpje. De Maasdijk gaat over in de Wellseindsedijk
en een paar honderd meter verder in de Slikwelsedijk. Dan komt de dijk uit op een
brede weg (N831). Door linksaf te slaan belandt u via Ammerzoden en Hedel in Kerkdriel.
Indien u vanuit het Zuiden (’s-Hertogenbosch e.v.) komt kunt u ook bij afslag 19
van de A2 de tocht beginnen door daar richting Kerkdriel af te slaan. Aan de Bulkseweg
ziet u vervolgens het beeld “de Kip”.
De grotere versie van dit beeld is pas in 1995
door de gemeente Kerkdriel gekocht. Vermeldenswaard is verder dat alle bronzen beelden
van Ton Koops hier in Kerkdriel door bronsgieter Willem van Tussenbroek gegoten zijn.
Het ontwerp van dit beeld dateert uit de begin jaren tachtig en is een van de beelden die in klein formaat het meest is verkocht. Tevens staat een tweede exemplaar van dit formaat voor een bedrijf in Luzern (Zwitserland).
Kerkdriel-Zaltbommel=8 kilometer
Via de Pietersdijk of de Bulkseweg komt u terug
op de N831. U gaat rechtsaf richting Zaltbommel. Bij de rotonde volgt u de borden
Zaltbommel (N322). U passeert opnieuw de A2 en volgt de borden richting het centrum.
Op het marktplein (Gamersestraat) aangekomen kunt u de auto parkeren. De Waalkade
waar het beeldje van “Jip en Janneke” staat is namelijk voor auto’s moeilijk bereikbaar.
Het beeldje “Jip en Janneke” is gemaakt ter ere van het feit dat tekenares Fiep Westendorp in Zaltbommel is geboren.
Op de Waalkade heeft u een prachtig uitzicht op de Waal en de brug waarover dichter
Martinus Nijhof het gedicht “Ik ging naar Bommel om de brug te zien” heeft geschreven.
Tevens is hier alle mogelijkheid om in dit middeleeuwse plaatsje een hapje of drankje
te nuttigen.
Zaltbommel-Brakel= 15 kilometer
Fietsers dienen vanaf het marktplein
de Gamerschedijk richting Gameren en Brakel te volgen. De brug laat u achter u en
u volgt nu tot Brakel de Waal die aan uw rechterhand is gelegen. Als automobilist
heeft u de keuze om via de provinciale weg (N322) richting Gameren en Brakel te rijden.
Bij de afslag Brakel volgt u de Burgemeester Posweg en slaat u af richting Leerdam
(via het veer te bereiken). U volgt deze weg tot u op de dijk bent aangekomen. Hier
slaat u rechtsaf en ziet u na ongeveer 50 meter “de Brakelse Vrouw” aan uw rechterhand.
U kunt nu verder de korte routebeschrijving weer vervolgen te beginnen bij het traject
Brakel-Giessen.